Hout is flexibel en veelzijdig. Dankzij zijn structurele eigenschappen en zijn milieuprestaties is dit bouwmateriaal populairder dan beton of staal. En er is ‘a new kid in wood Town . Maak kennis met Cross-Laminated Timber (CLT), ook bekend als “Cross-Lam”, “X-Lam” of “Massive Timber”.
CLT of kruisgelamineerd hout werd begin jaren negentig ontwikkeld, toen industrie en academici zochten naar praktische toepassingen voor afgedankt hout. Naarmate de vraag om milieuvriendelijkere producten toenam, grepen steeds meer mensen naar CLT voor hun bouwbehoeften. Kruisgelamineerd hout werd een hit…
Wat is kruisgelamineerd hout oftewel CLT?
Het CLT-bouwsysteem is gebaseerd op het gebruik van grote meerlaagse panelen van aan elkaar gelijmde houten platen, waarbij de richting van de vezels per laag wordt afgewisseld. Dat komt de stijfheid, de stabiliteit en de mechanische eigenschappen ten goede.
Dankzij die kruislaminering kunnen de panelen in alle richtingen krachten opvangen waardoor ze nuttig zijn als muren, platen of daken, in een breed scala van toepassingen, zoals huizen, schuren, hoogbouw en kantoorgebouwen.
Waarom kruisgelamineerd hout?
Milieutechnische voordelen
Hout biedt meerdere voordelen, zeker op het gebied van milieuprestaties.
Hout afkomstig uit duurzaam beheerde bossen is koolstofneutraal. Het fungeert immers als opslagplaats van koolstof, hetzij als groeiende voorraad, hetzij als een product met toegevoegde waarde. Dat doet het door kooldioxide om te zetten in biomassa tijdens het proces van koolstofvastlegging, door middel van fotosynthese.
Hout (en CLT in het bijzonder) presteert opmerkelijk beter dan staal en beton. Toegegeven, staal en beton zijn hoogwaardige en veelzijdige bouwmaterialen. Maar hun ecologische voetafdruk is navenant. Zo zijn de productie en het gebruik van beton goed voor vijf procent van alle broeikasgasemissies wereldwijd.
Bovendien toont Life Cycle Analysis (LCA) onderzoek naar houtproducten steeds weer aan dat ze minder broeikasgassen produceren en minder water, energie en fossiele brandstoffen nodig hebben om te transformeren dan beton en staal.
Installatiesnelheid en eenvoud
CLT wordt gebruikt voor daken, wanden en vloerconstructies, en steeds in de gewenste maat en vorm. Openingen voor ramen en deuren worden met precisie gesneden met behulp van CNC-machines. Dit geautomatiseerde systeem optimaliseert het gebruik van de houtbronnen, waardoor productietijd en verspilling tot een minimum worden beperkt.
Dankzij geprefabriceerd kruisgelamineerd hout bouwen we bijzonder nauwkeurig en ongezien snel. Terwijl we met beton ruim 28 dagen nodig hebben voor een verdieping, klaren we diezelfde klus met hout op 3 tot 4 dagen tijd. En dat alles op een veiligere manier met minder geschoold personeel, minder hinder voor de omgeving en minder afval!
Structurele mogelijkheden
Een van de meest indrukwekkende voordelen van CLT is de sterkte/gewichtsverhouding. In die typische kruislaminaatconfiguratie van CLT versterken de aangrenzende lagen elkaar, wat leidt tot betere mechanische eigenschappen. In tegenstelling tot andere houten panelen, kan kruisgelamineerd hout ook dienst doen als dragend element of als afschuifpaneel.
Als variant op de typische, massieve platen, zijn er de zogenaamde ‘cassettevloeren’. Twee kruislings gelamineerde houtplaten met houten ribben zijn met elkaar verbonden en vormen zo holle kernelementen, waardoor nog grotere overspanningen mogelijk zijn. Zo verminderen we het gewicht van de plaat zonder afbreuk te doen aan de sterkte ervan.
Flexibiliteit in het ontwerp
Kruisgelamineerd hout is flexibel, en dat is nog zacht uitgedrukt. De meest uiteenlopende vormen, openingen en afmetingen zijn mogelijk. Los van de eventuele beperkingen op het vlak van transport, kunnen we met heel wat minder elementen dezelfde stabiele constructie creëren dan wanneer we met traditionele materialen aan de slag zouden gaan. Kortom, CLT is erg eenvoudig.
Brandprestaties
“Hout is brandbaar, dus zullen houten gebouwen wel gevaarlijk zijn”… Fout! Houten elementen met grote doorsneden, zoals CLT, bieden brandweerstand dankzij de unieke verkolingseigenschappen van kruisgelamineerd hout. Hout brandt voorspelbaar en vormt een verkoolde laag die niet-verbrand hout beschermt, waardoor het zijn sterkte en stabiliteit kan behouden zonder abrupt in te storten.
De resultaten van grootschalige brandtesten, uitgevoerd in het Forest Products Lab, tonen aan dat CLT-structuren een uitstekende brandweerstand bieden, vaak vergelijkbaar met onbrandbare materialen. Het strakke karakter van CLT-gebouwen verbetert ook de brandprestatie door de verspreiding van brand naar aangrenzende ruimtes te beperken.
Thermische prestaties
Met kruisgelamineerd hout bouwen we strakke constructies. Aangezien we werken met grote panelen en dus met minder elementen en minder voegen, beheersen we warmte en koude optimaal. CLT zorgt ook voor thermische inertie. CLT-panelen, zowel aan de buitenkant van het gebouw als in de vloeren en muren, fungeren als een thermische massa die de warmte overdag opslaat en ’s nachts weer afstoot. Thermische massa verlaagt het totale energieverbruik van het gebouw en verbetert het comfort van de bewoners.
Het isolerend vermogen van deze massieve muren vermindert tevens de behoefte aan isolatie en verlaagt zo de bouwkosten. Bewezen succesverhalen over de hele wereld tonen de technische, ecologische, structurele en economische prestaties overduidelijk aan.
Het gebruik van CLT heeft een belangrijke verandering teweeggebracht in de manier waarop bouwprojecten worden ontworpen, waarbij het ontwerp is verschoven van een “frame” naar een “plaat”-gebaseerde constructie, waardoor ontwerpers een nieuw en milieuvriendelijker en esthetisch aantrekkelijker bouwalternatief voor beton en staal hebben gekregen.
About the Author: Yves Michiels
